كايزن : بهبود مستمر امور

كايزن : بهبود مستمر امور

مقدمه :

جامعة صنعتي در حال پيشرفت و ورود به عصر اطلاعات و ارتباطات است. بنابراين همواره بايد به دنبال يافتن راه‌حل‌هاي كاراتر و سودبخش‌تر براي توليد محصول و انجام خدمات باشيم، در دنياي رقابتي اخير بهاي تأخير در بكارگيري روش‌هاي اصلاح شدة مديريتي كمتر از بهاي تأخير بكارگيري آخرين تكنولوژي‌ها نيست.

كايزن يك شيوة مديريتي ژاپني است كه براساس ديدگاههاي دكتر دبليو . اي . دمينگ و دكتر جي.ام.جوران (اساتيد رشتة مديريت در آمريكا) شكل گرفته است و بعدها با استفاده توسط ژاپن كليد قدرت متد رقابت آنها گرديد.

مفاهيم كايزني:

ايمايي كسي كه اصطلاح كايزن را در سال 1986 ارائه داد، آن را به عنوان مداخلة همة افراد – مديريت ارشد، مديران مياني، كارگران – براي بهبهود و پيشرفت تعريف مي‌كند. كايزن به مفهوم بهسازي و بهبود مستمر برسه بعد استوار است:

·          بالا بردن كيفيت محصولات و خدمات

·          به صفر رسانيدن ضايعات

·          تأمين رضايت مشتري

به منظور دستيابي به اين اهداف همة اعضاي سازمان بايد در مورد بهينه سازي مستمر در خود احساس تعهد نمايند.

در فلسفه كايزن به رضايت مشتري توجه خاصي مي شود و فرض را بر آن مي‌گذارد كه تمام فعاليت‌ها و بهبودها بايد به رضايت مشتري منجر گردد. براي دستيابي به اين هدف از روشهاي سه‌گانه زير استفاده مي شود كه به مثلث جوران معروف است:

1-       كنترل كيفيت

2-       بهبود كيفيت

3-       تضمين كيفيت

كايزن روي تغييرات تدريجي در فرايندها تأكيد دارد و در مقايسه با ديگر روش‌ها بسيار كم هزينه است، اما در مجموع به تحولات شگرفي مي‌انجامد. فلسفه كايزن بر اين اصل استوار است كه شيوة زندگي انسان – شغلي ، اجتماعي ، خانوادگي - مي‌بايد پيوسته بهبود يابد. پيام استراتژي كايزن را مي‌توان در اين جمله خلاصه كرد:

«حتي يك روز را نيز نبايد بدون ايجاد نوعي بهبود در يكي از بخش‌هاي شركت يا سازمان سپري كرد».

مديريت از دو عنصر «نگهداري» و «بهبود» تشكيل شده است. نگهداري به فعاليت‌هاي تداوم بخش استانداردهاي موجود در تكنولوژي، مديريت و غيره اطلاق مي‌شود. بهبود نيز به تدابيري اطلاق مي‌شود كه براي بهبود اين استانداردها به كار گرفته مي‌شود. از طرفي بهبود شامل كايزن و نوآوري است.

كايزن به اصطلاحات جزئي به عمل آمده در وضع موجود از طريق تلاش‌هاي بي وقفه مربوط است و نوآوري به اصلاحات كلي ناشي از سرمايه گذاري وسيع در تكنولوژي اطلاق مي گردد. مي‌توان عنوان كرد كه رضايت خاطر دشمن شماره يك كايزن است.

اعتقاد به اصلاح و بهسازي در عمق جان ژاپني‌ها ريشه دوانيده است و اين باور را مي‌توان در ضرب‌المثل سالخوردگان ژاپني يافت كه مي‌گويند: اگر شخصي را بعد از سه روز ديديد بايد به دقت بررسی كنيد كه در اين مدت چه تغييراتي در او بوجود آمده است. اين گفته بر اين مطلب تأكيد دارد كه هر شخصي در هر لحظه بايد تغيير و البته بهبود يابد.

كايزن و كنترل كيفيت جامع (TQM)

كنترل كيفيت جامع شامل فعاليت‌هاي سازمان داده شده كايزن است كه با مشاركت كليه كاركنان شركت و در سطحي فراگير و گسترده در پي بهبود مستمر عملكرد شركت در تمامي بخش‌ها و قسمت‌هاي مختلف كاري است.

كنترل كيفيت جامع جنبشي است كه بر بهسازي عملكرد مديريت تمركز يافته و شامل موارد زير است:

1-       تضمين كيفيت

2-       كاهش هزينه ها

3-       حفظ سهم از بازار

4-       رعايت دقيق برنامة زماني تحويل كالا

5-       افزايش ايمني

6-       ساخت توليدات جديد

7-       افزايش بهره وري

8-       مديريت عرضة كالا و محصولات

براي تحقق كنترل كيفيت جامع به ابزارهايي نياز است كه اغلب آن را ابزار هفت‌گانه مي‌نامند.

كايزن و سيستم پيشنهادات:

اين سيستم بر اين اصل استوار است كه اغلب پيشنهادهاي سازنده از بطن كارگراني برخواهد خواست كه درگير فعاليت در كارخانه مي‌باشند و مشكلات را نيز از نزديك لمس كرده باشند. ويژگي مهم اين فعاليت افزايش سطح استانداردها به واسطة اجراي پيشنهادهاي رسيده است و استاندارد جديدي كه با ميل و اراده و پيشنهاد خود كارگر به وجود آمده بوسيلة خود او رعايت و موردتوجه خاص قرار مي گيرد. در اين سيستم هم از نيروي فكري و هم از نيروي بدني كارگر استفاده مي شود در انديشة كايزني، در وهلة اول نتيجة اقتصادي پيشنهادات از اهميت چنداني برخوردار نيست بلكه تأكيد بر سود ناشي از تقويت روحية مشاركتي سازندة كاركنان است.

كايزن در برابر نوآوري

قبله گاه مديريت غربي نوآوري و جهش‌هاي بزرگ است. نوآوري به دگرگوني‌هاي عمده در زمينة پيشرفت‌هاي تكنولوژي يا مفاهيم جديد مديريتي يا شيوة توليد اطلاق مي گردد و پديده‌اي آني است. در مقابل كايزنِ ژاپني، پيشرفتي مداوم، بي وقفه و آرام است. كايزن همچون بستري است كه تغييرات اندك و مداوم را در خود پرورش مي دهد.

البته كايزن نوآوري را رد نمي كند بلكه آن را تعديل و تكميل مي نمايد.

نمودار زير ويژگي‌هاي اصلي اين دو شيوه را با هم مقايسه مي كند: